Opisy bibliograficzne i przypisy źródłowe podawaj w jednolitej formie. Stosuj ją konsekwentnie w całej pracy. Wybierz jeden zapis z tych, które polecamy:
Przypisy tego rodzaju stosuj w monografiach naukowych, zwłaszcza jeśli odwołujesz się do bogatych, dobrze udokumentowanych źródeł. To inaczej tzw. odsyłacze alfabetyczne lub odwołania do literatury w systemie „autor-data wydania”.
Powołuj się na dane źródło bezpośrednio w tekście pracy. Nie podawaj jego pełnego opisu bibliograficznego w dolnej części strony. Dokładne i pełne opisy bibliograficzne wykorzystanych źródeł podaj w bibliografii załącznikowej na końcu pracy.
Przypisy harwardzkie umieszczaj bezpośrednio po cytacie lub w innym miejscu, które wymaga wskazania źródeł w formie skróconej informacji bibliograficznej. W nawiasach okrągłych podawaj nazwisko autora, datę wydania lub/oraz numery stron, na które się powołujesz,
np.: Niezbywalną cechą strategicznych analiz społeczno-gospodarczych powinna być ich kompleksowość (Arthur 2015).
Zasady tworzenia:
1. Odsyłacz do literatury powinien zawierać następujące elementy:
nazwisko autora — po nim spacja — rok wydania publikacji, strona/strony
(Nazwisko data); (Kowalski 2020)
(Nazwisko data, strona); (Kowalski 2020, s. 8)
2. Jeżeli dana publikacja ma dwóch autorów, podawaj oba nazwiska, łącząc je spójnikiem „i” np.: (Kowalski i Nowak 2012).
3. Podobnie postępuj w przypadku trzech autorów, przy czym spójnik „i” stawiaj przed ostatnim nazwiskiem, np.: (Malinowski, Kowalski i Nowak 1999).
4. Jeśli autorów jest więcej niż trzech, podawaj tylko pierwszego z nich z dodatkiem skrótu „ i in. ” (lub „ et al. ” w źródłach angielskojęzycznych),
np.: (Malinowski i in. 1971) (Smith et al. 2003)
5. Jeżeli nazwiska autorów pojawiają się w tekście, podawaj w nawiasie kwadratowym tylko datę – rok wydania.
np. Jak przekonuje Kowalski (2020)…
6. Jeżeli kilka wykorzystywanych w pracy dokumentów ma autorów o tym samym nazwisku i ten sam rok wydania, rozróżniaj je za pomocą pierwszych liter imion autorów, a zapisy oddzielaj średnikiem.
np.: (Nowak A. 2003; Nowak W. 2003)
7. Gdy powołujesz się na kilka publikacji jednego autora opublikowanych w tym samym roku, po dacie dodawaj kolejne małe litery bez spacji,
np.: (Nowak 1991a, 1991b, 1991c), oznaczenia te powtarzaj w bibliografii zamieszczonej po tekście głównym.
8. Gdy powołujesz się na kilka publikacji różnych autorów, oddzielaj je średnikami,
np.: (Kowalski 1982; Malinowski 1985; Nowak 1988).
9. Jeśli powołujesz się na pracę zbiorową, podawaj nazwisko redaktora naukowego publikacji,
np. (Kowalski, red. nauk., 1993).
10. Jeśli bezpośrednio cytujesz fragment cudzej pracy, oznaczaj go za pomocą cudzysłowu i kursywy. Podawaj też numer strony, z której pochodzi cytowany tekst,
np.: Chińczycy zaś przewyższali Europejczyków w „praktycznej filozofii”, w sposobie zorganizowania społeczeństwa, w którym „prawa są pięknie ukierunkowane na jak największy spokój i porządek” (Obbema 2015, s. 18).
11. Jeśli powołujesz się na pozycję, której nie znasz, ale która była zacytowana w innej, czytanej przez Ciebie publikacji, nie powołuj się na tego pierwszego autora, a jedynie na autora publikacji, którą masz. Opisuj to tak:
Według Shapiro (cyt. za: Bellenger, Robertson i Hirschma 1978, s.15) „nie ma czegoś takiego jak grupa produktów impulsywnych, bo praktycznie każda rzecz może być kiedyś przedmiotem impulsywnego zakupu dla określonego konsumenta”.
12. Kilka publikacji cytowanych razem — w jednym nawiasie — ułóż w kolejności chronologicznej, a nie według alfabetu; np.: (Nowak 1973; Malinowski 1980; Kowalski 1999).
Wyjątek stanowi sytuacja, gdy chcesz powołać się na prace kilku autorów pochodzące z różnych lat. Aby uniknąć konieczności powtarzania w nawiasie tego samego nazwiska z kolejnymi datami, ułóż prace chronologicznie w obrębie poszczególnych autorów,
np.: (Nowak 1973, 1991, 2018; Kowalski 1968, 1989; Malinowski 1984).
13. Jeśli powołujesz się na opracowania i raporty przygotowane przez organizacje, instytucje itp. , które nie mają podanych autorów lub redaktorów, zamiast autora podaj się nazwę tych organizacji,
np.: obliczenia własne na podstawie danych Banku Światowego (World Bank 2020) oraz Międzynarodowego Funduszu Walutowego (WEO 2020).
Ułóż ją w porządku alfabetycznym:
WYDAWNICTWO ZWARTE (KSIĄŻKA)
Nazwisko, X., Nazwisko, X.Y. (rok). Tytuł książki. Miejsce wydania: Wydawnictwo
Strojek-Filus, M., Maruszewska, E.W. (2018). Rachunkowość finansowa. Warszawa: Poltext.
KSIĄŻKA NAPISANA POD REDAKCJĄ
Nazwisko, X. (red.). (rok). Tytuł książki. Miejsce wydania: Wydawnictwo.
Zięba, R. (red.). (2018). Bezpieczeństwo międzynarodowe w XXI wieku. Warszawa: Poltext.
ROZDZIAŁ W PRACY ZBIOROWEJ
Nazwisko, X. (rok). Tytuł rozdziału. W: Tytuł książki (s. strona początku–strona końca), X. Nazwisko, Y. Nazwisko (red.). Miejsce wydania: Wydawnictwo.
Słomczyńska, I. (2018). Koncepcja bezpieczeństwa Francji. W: Bezpieczeństwo międzynarodowe w XXI wieku (s. 143–156), R. Zięba (red.). Warszawa: Poltext.
ARTYKUŁ W WYDAWNICTWIE CIĄGŁYM (CZASOPIŚMIE)
– w którym każdy kolejny numer/zeszyt w ramach jednego rocznika ma osobną numerację stron (w każdym zeszycie pierwsza strona opatrzona jest numerem 1):
Nazwisko1, X., Nazwisko2, Y. (rok). Tytuł artykułu, Tytuł Czasopisma, nr rocznika(nr zeszytu), strona początku–strona końca.
Herman, A. (2016). Nowy pragmatyzm. Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie,
nr 1(38), s. 67–92.
– w którym kolejne numery/zeszyty w ramach jednego rocznika nie mają osobnej numeracji stron (pierwsza strona w kolejnym zeszycie opatrzona jest numerem kolejnym, po ostatniej stronie w zeszycie poprzednim):
Nazwisko, X., Nazwisko2, X.Y. (rok). Tytuł artykułu, Tytuł Czasopisma, nr rocznika, strona początku–strona końca.
– z numerem DOI (Digital Object Identifier) — podaj go na końcu zapisu bibliograficznego: Nazwisko, X., Nazwisko2, X.Y. (rok). Tytuł artykułu, Tytuł Czasopisma, nr rocznika, strona początku– strona końca. DOI: xxxxxxxx.
Kowalski, A., Nowak, B.C., (2017). Bibliografia bez tajemnic, Czasopismo Miłośników Poprawnej Polszczyzny, 58, s. 18–35. DOI: 10.1000/182.
ŹRÓDŁA INTERNETOWE
Nazwisko, X. (rok). Tytuł tekstu, adres strony internetowej (dostęp: DD.MM.ROK).
Kołodko, G.W. (1991). Polityka finansowa – stabilizacja –
transformacja, http://www.tiger.edu.pl/ksiazki/PolitykaFinansowaStabilizacjaTransformacja.pdf (dostęp: 14.06.2020).
Podawaj pełen link do źródła, nie tylko ogólny adres strony internetowej.
PUBLIKACJE OBCOJĘZYCZNE
W przypisach publikacji obcojęzycznych stosuj zasady i skróty właściwe dla danego języka, np. w języku angielskim ed. (wyd.), Ed./Eds. (red.)*. Niezależnie od tej zasady w dokumentach niesamoistnych wydawniczo przyimek „w” poprzedzający tytuł książki, oraz skrót „s.” na oznaczenie liczby stron zawsze zapisuj w języku polskim.
Rekomendujemy korzystanie z programów komputerowych, które umożliwiają zarządzanie bibliografią i przypisami i służą ich ujednoliceniu, np. Citavi, Endnote, Mendeley. Jednocześnie prosimy: zrezygnuj z tego rodzaju automatycznego rozwiązania wbudowanego w program Word.
Ze względu na to, że ten system stanowi uproszczoną formę systemu harwardzkiego, dopuszczamy go tylko w monografiach naukowych. W tekście głównym zamiast schematu (autor+data+strona) wstawiaj cyfrę w nawiasie okrągłym, np. (6). Natomiast bibliografię przygotuj nie w porządku numerycznym (ewentualnie: w porządku innym, niż numeryczny). Pozostałe elementy schematu zapisu opisu bibliograficznego są takie jak w systemie harwardzkim.
ODSYŁACZE W TEKŚCIE
Odwołania do literatury w tekście głównym podawaj w nawiasie okrągłym — numer pozycji z bibliografii załącznikowej wraz z numerem strony, z której pochodzi cytowany fragment.
(6, s. 47)
Zapis ten oznacza, że odwołujesz się do fragmentu na stronie 47 książki wymienionej w bibliografii pod numerem 6.
SCHEMAT OPISU BIBLIOGRAFICZNEGO
W bibliografii załącznikowej będącej wykazem wykorzystanej literatury poszczególne opisy szereguj według kolejności, w jakiej powołujesz się na nie w tekście zasadniczym.
1. Nazwisko, X., Nazwisko, X.Z. (rok). Tytuł książki. Miejsce wydania: Wydawnictwo.
2. Nazwisko, X. (red.). (rok). Tytuł książki. Miejsce wydania: Wydawnictwo.
3. Nazwisko, X. (rok). Tytuł rozdziału. W: Y. Nazwisko, Z. Nazwisko (red.), Tytuł książki
(s. strona początku–strona końca). Miejsce wydania: Wydawnictwo.
4. Nazwisko, X., Nazwisko2, X.Y., Nazwisko3, Z. (rok). Tytuł artykułu, „Tytuł Czasopisma”, nr rocznika(nr zeszytu), strona początku–strona końca.
5. Nazwisko, X., Nazwisko2, X.Y. (rok). Tytuł artykułu, „Tytuł Czasopisma”, nr rocznika, strona początku–strona końca. DOI: xxxxx.
Tego typu przypisy stosuj w poradnikach psychologicznych i książkach biznesowych. Wprowadź do tekstu głównego odsyłacze liczbowe w indeksie górny. Odsyłaczom ma odpowiadać tak samo oznaczony przypis źródłowy u dołu strony, który zawiera informację o cytowanej publikacji, opisanej zgodnie z obowiązującym schematem.
1. Numer przypisu w tekście możesz umieścić w dowolnym miejscu zdania przed znakiem interpunkcyjnym, jeśli znajdzie się w jego sąsiedztwie. Wyjątkiem są znaki przestankowe typu „!, ?,” oraz skróty „r., w.”. Po nich nie stawiaj kropki po numerze przypisu.
2. Przypisy umieszczaj u dołu strony. Stosuj numerację ciągłą od 1 do n w obrębie całej pracy — w przypadku jednego autora — lub w obrębie rozdziałów, jeśli autorów jest więcej.
3. Sporządzając przypisy, przywołane publikacje opisuj w ten sam sposób, co w bibliografii, ale nazwę autora zaczynaj od inicjału imienia, po nim umieść nazwisko.
4. Jeśli stosujesz skróty w przypisach, zdecyduj się na wersję polską lub łacińską i stosuj ją konsekwentnie w całej pracy. Skróty łacińskie zapisuj kursywą. Między członami skrótów nie stawiaj spacji, podobnie jak między inicjałami imion autorów.
Łacińskie i polskie skróty wykorzystywane w przypisach i opisach bibliograficznych:
ibid./ib. (ibidem) = tamże/j.w. — zastępuje dane bibliograficzne podane w przypisie bezpośrednio poprzedzającym
loc.cit./l.c. (loco citato) = miejsce cytowane — zastępuje dane bibliograficzne: tytuł, podtytuł, adres wydawniczy dokumentu już raz opisanego we wcześniejszym przypisie wraz ze stronami
passim = wszędzie, tu i ówdzie — zastępuje numery stron, jeśli odsyła się czytelnika do informacji zamieszczonej na większości stron przywoływanego dokumentu, stosowane także w indeksach
op.cit. (opus citatum lub opere citato) = dz.cyt. (dzieło cytowane lub w dziele cytowanym) — zastępuje dane bibliograficzne: tytuł, podtytuł, adres wydawniczy dokumentu już raz opisanego we wcześniejszym przypisie, nie zastępuje stron cytowania
ed.cit. (edito citata) = wyd.cyt. (wydanie cytowane)
id. (idem) = tenże — zastępuje imię i nazwisko autora (r. męski)
ead. (eadem) = taż, tejże – zastępuje imię i nazwisko autora (r. żeński)
v. (vide) = zob. (zobacz), patrz
cf. (confer) = por. (porównaj)
(sic!) = tak (właśnie)
vol. (volumen) = wol. (wolumin)
et al. (et alli) = i in. (i inni/inne)
s.l. (sine loco) = (b.m.) bez miejsca
s.n. (sine nomine) = (b.w.) bez wydawcy
s.a. (sine anno) = (b.r.w.) bez roku wydania
oprac. (opracowanie, opracował/ła/li)
red. (redakcja, redaktor/ka/rzy)
popr. (poprawione)
poszerz. (poszerzone)
rozszerz. (rozszerzone)
uzup. (uzupełnione)
zm. (zmienione)
przekł. (przekład)
przeł. (przełożył/ła/li)
tłum. (tłumaczenie, tłumaczył/ła/li)
s. (strona/y)
t. (tom)
nr (numer)
z. (zeszyt)
cz. (część)
wyd. (wydanie)
wydaw. (wydawnictwo)
SCHEMAT PRZYPISU W TEKŚCIE / OPISU BIBLIOGRAFICZNEGO
WYDAWNICTWO ZWARTE (KSIĄŻKA)
– przypis
inicjał imienia/imion + nazwisko + tytuł pisany kursywą + inne informacje (w kolejności: nr wydania, nr tomu, tytuł tomu kursywą po dwukroku) + wydawnictwo + miejsce i rok wydania, strona/y. Poszczególne strefy opisu rozdzielaj przecinkiem. Przypisy i opisy bibliograficzne kończ kropką. Numery tomów, roczników podawaj cyframi arabskimi, w wypadku czasopism oddzielaj je od roku wydania przecinkiem.
– przypis
Np. R.G. Hagstrom, Na sposób Warrena Buffetta, Poltext, Warszawa 2015, s. 199–202.*
– bibliografia
Hagstrom R.G., Na sposób Warrena Buffetta, Poltext, Warszawa 2015.
*Paginację podawaj tymi samymi cyframi, jakimi jest oznaczona w książce, tj. arabskimi lub rzymskimi
KSIĄŻKA NAPISANA POD REDAKCJĄ
– przypis
D. Latusek-Jurczak (red.), Zarządzanie w Polce. Dydaktyczne studia przypadków, Poltext, Warszawa 2017, s. 29–33.
– bibliografia
Latusek-Jurczak D. (red.), Zarządzanie w Polce. Dydaktyczne studia przypadków, Poltext, Warszawa 2017, s. 29–33.
ROZDZIAŁ W PRACY ZBIOROWEJ
– przypis
T. Olejniczak, A. Pikos, Prawdziwa historia domu towarowego Braci Jabłkowskich, (w:) Zarządzanie w Polce. Dydaktyczne studia przypadków, D. Latusek-Jurczak (red.), Poltext, Warszawa 2017, s. 103–33.
– bibliografia
Olejniczak T., Pikos A., Prawdziwa historia domu towarowego Braci Jabłkowskich, (w:) Zarządzanie w Polce. Dydaktyczne studia przypadków, D. Latusek-Jurczak (red.), Poltext, Warszawa 2017, s. 103–33.
PUBLIKACJE OBCOJĘZYCZNE
W przypisach i bibliografii publikacji obcojęzycznych stosuj zasady i skróty właściwe dla danego języka, np. w języku angielskim ed. (wyd.), Ed./Eds. (red.). Niezależnie od tej zasady w dokumentach niesamoistnych wydawniczo przyimek: „in.”, który poprzedza tytuł książki, oraz skrót „p.”, który oznacza liczbę stron zawsze zapisuj w języku polskim, czyli „(w:)” i „s”.
ARTYKUŁ W WYDAWNICTWIE CIĄGŁYM (CZASOPIŚMIE)
– czasopismo polskojęzyczne
Inicjał imienia/imion nazwisko, Tytuł pisany kursywą, „Nazwa czasopisma w cudzysłowie” rok wydania, numer czasopisma, strona.
A. Wierzbicka, O metodach opisu szyku wyrazów, „Język Polski” 1964, R. 44, z.1, s. 53–72.
Jeśli czasopismo zawiera numer DOI (Digital Object Identifier), podaj go na końcu zapisu bibliograficznego i zakończ kropką.
– czasopismo polskojęzyczne lub książka w obcojęzycznej publikacji
Tytuły artykułów, książek, czasopism, nazwy wydawnictw i miejscowości zapisuj w języku polskim. W celu przybliżenia tych treści obcojęzycznemu czytelnikowi tłumaczenie możesz podać w nawiasie kwadratowym.
ŹRÓDŁA INTERNETOWE
Nazwisko X., Tytuł tekstu, adres strony internetowej (dostęp: DD.MM.ROK)
Prescott E.C., Letter to Professor Grzegorz W. Kolodko, http://www.pte.pl/pliki/2/1/prescott_list.pdf (dostęp: 26.05.2020).
2. Przypisy mają następującą strukturę: inicjał imienia + nazwisko + (rok wydania w nawiasie)+ tytuł kursywą + inne informacje (w kolejności: nr wydania, nr tomu, tytuł tomu kursywą po dwukroku) + wydawnictwo + miejsce wydania. Poszczególne strefy opisu rozdzielaj przecinkiem. Przypisy i opisy w wykazie literatury kończ kropką.
3. Przy pierwszym cytowaniu pracy podaj pełny opis bibliograficzny, przy czym:
– inicjał imienia i nazwisko autora podawaj bez rozstrzelenia;
– tytuły książek i artykułów zapisuj kursywą, tytuły czasopism i wydawnictw periodycznych czcionką prostą w cudzysłowie z wyjątkiem tytułów w formie skróconej np. PSB;
– tytuły i numery serii wydawniczych zapisz drukiem prostym bez cudzysłowu po miejscu wydania.
4. Artykuł w pracy zbiorowej podaj z przecinkiem - (w:).
5. Numery tomów, roczników podaj cyframi arabskimi, w wypadku czasopism oddziel je od roku wydania przecinkiem.
6. Przy kolejnym cytowaniu podaj inicjał imienia i nazwisko autora, skróconą formę tytułu z wielokropkiem oraz stronę.
7. W tekście polskim tytuł tekstu obcego i miejsce wydania podaj w języku oryginału, natomiast skrót odnoszący się do strony zapisuj w jęz. polskim, np., D. Denis, J. McConnell (2003), International corporate governanace, Journal of Financial and Quantitative Analysis, vol. 38, no 1, s. 1-36.
8. W wypadku cytowania tego samego tekstu w następnym przypisie zapisz:
„Ibidem” lub inicjał imienia i nazwisko autora oraz „op. cit.” — pismem prostym. Stosuj skróty w języku łacińskim.
10. Jeśli cytujesz publikacje elektroniczne, podaj inicjał imienia i nazwisko autora pismem prostym, tytuł kursywą, (online), pełny adres sieciowy i w nawiasie okrągłym datę dostępu.
11. W wypadku przypisu źródłowego z materiałów archiwalnych podaj: nazwę biblioteki lub archiwum — za pierwszym razem pełną nazwę, następnie skrót — sygnaturę, tytuł i numer karty lub strony. Tytuły dokumentów pisz drukiem prostym.
12. Jeśli odwołujesz się do większej części — kilku stron — tekstu źródłowego lub opracowania, podaj zakres stron bez użycia spójnika „i” np. s. 1-12 lub 3-5, 7, 14-19.
13. Opis inkunabułów i starych druków wg normy PN-N-01152-8:1994 z odzwierciedleniem zapisu z karty tytułowej.
14. Odesłanie do aktów prawnych zapisuj tak: Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. nr 3, poz. 20 z późn. zm.).
15. W przypisach odnoszących się do orzecznictwa stosuj skróty nazw sądów.
16. Jeżeli orzeczenie jest publikowane w systemach informacji prawnej LEX lub Legalis zamiast miejsca publikacji możesz wskazać identyfikator dokumentu w 17. Forma zapisu aktów normatywnych i orzecznictwa.
a) małą literą pisz nazwy ustaw, kodeksów, praw, rozporządzeń, np. kodeks karny, prawo bankowe, prawo o aktach stanu cywilnego, ordynacja podatkowa, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, rozporządzenie Ministra Skarbu w sprawie... Małą literą zapisz też skrócone tytuły dokumentów: traktat akcesyjny, traktat amsterdamski, traktat założycielski, konwencja paryska, konwencja brukselska, konwencja o prawie traktatów, protokół z Palermo itp.
b) dużą literą pisz pełny tytuł dokumentu np. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, Traktat o Unii Europejskiej, Konwencja o ochronie praw człowieka i odstawowych wolności, Porozumienie nicejskie dotyczące międzynarodowej klasyfikacji towarów i usług dla celów rejestracji znaków.
Podając w bibliografii załącznikowej pozycje cytowane, zachowaj podział publikacji na grupy:
