Jak myślą państwa

Dowiedz się, w jaki sposób państwa o statusie mocarstw konkurują między sobą, dążąc do wzmocnienia swojej pozycji i zagwarantowania bezpieczeństwa! 

Jak myślą państwa? 

Zrozumienie mechanizmów funkcjonowania polityki międzynarodowej wymaga zgłębienia procesów decyzyjnych najważniejszych przywódców globu. Dominujące teorie w dziedzinie stosunków międzynarodowych zakładają racjonalność tych decyzji, choć nie wszyscy naukowcy podzielają ten pogląd. Zagadnienie to jest kluczowe zarówno dla analizy, jak i realizacji polityki na arenie międzynarodowej - możliwość przewidywania i interpretacji działań polityków zależy bowiem od założenia, że kierują się oni racjonalnymi przesłankami.

Czy polityka międzynarodowa jest racjonalna? 

Autorzy książki Jak myślą państwa wydawnictwa Prześwity definiują racjonalność w kontekście polityki międzynarodowej jako podejmowanie decyzji w oparciu o przemyślany proces oraz wiarygodne teorie tłumaczące funkcjonowanie świata. Na podstawie tych kryteriów, obaj naukowcy twierdzą, że państwa w przeważającej mierze działają racjonalnie, nawet jeśli nie zawsze osiągają zamierzone cele. W swojej argumentacji odwołują się do wydarzeń historycznych, obejmujących pierwszą i drugą wojnę światową, okres zimnej wojny oraz czasy po jej zakończeniu. Analizują oni kluczowe decyzje podejmowane przez liderów różnych epok, w tym George'a W. Busha i Władimira Putina, oceniając racjonalność ich postępowania w kontekście znaczących wydarzeń dziejowych.

Dzięki świeżemu i wszechstronnemu podejściu do tego fundamentalnego zagadnienia, badacze przedstawiają mechanizmy myślenia kluczowych przywódców oraz wskazują metody prowadzenia własnej polityki w środowisku międzynarodowym.

John Mearsheimer i Sebastian Rosato pokazują, jak mocarstwa nieustannie rywalizują o bezpieczeństwo i potęgę. Opieranie polityki zagranicznej na założeniu, że przeciwnik jest irracjonalny, prowadzi do nieszczęść, których przykładem może być wojna na Ukrainie. Przystępowanie do tak poważnych działań jak wojna w Iraku bez racjonalnego namysłu i rzetelnej dyskusji to proszenie się o katastrofę. Jest to mocna i ważna lektura oraz apel do tych, którzy odpowiadają za politykę zagraniczną mocarstw, aby podejmowali racjonalną deliberację i starali się także zrozumieć racjonalny punkt widzenia swych rywali.

— Jeffrey D. Sachs, profesor Uniwersytetu Columbia

Autorzy rozprawiają się ze skłonnością do postrzegania przeciwników i agresorów jako nieodmiennie »irracjonalnych«. Co równie ważne, przekonują, że tradycyjne wyobrażenia o racjonalności nie nadają się do analizy większości decyzji politycznych. Jest to książka, której żaden poważny badacz stosunków międzynarodowych nie może zignorować.

— Stephen M. Walt, profesor w Harvard Kennedy School

W stosunkach międzynarodowych jest tyle konfliktów i zniszczenia, że łatwo można dojść do wniosku, iż postępowaniem państw rządzą uprzedzenia, chaos, głupota i emocje. Tak jednak nie jest – twierdzą Mearsheimer i Rosato. Polityka zagraniczna – przekonują – niemal zawsze kształtowana jest w drodze uporządkowanych procedur decyzyjnych i w oparciu o wiarygodne teorie. Krótko mówiąc, państwa są podmiotami racjonalnymi. Argumentacja jest logiczna, a tezy poparte licznymi dowodami.

— John M. Owen IV, autor The Ecology of Nations

Kolejna z ważnych i potrzebnych prac J. J. Mearsheimera, który tym razem wraz ze swoim współautorem wziął na warsztat temat racjonalności działań państw, a szczególnie ich przywódców. Książka tym potrzebniejsza w dobie silnego utożsamiania zasadności konkretnych decyzji podejmowanych przez liderów państw z ich oceną moralną, zresztą czysto subiektywną. Niestety nadal powszechnie łączymy uznanie racjonalności danych kroków z naszą ich akceptacją. Praca ta pomoże zachwiać tym sposobem myślenia.  

— Michał Nowak, analityk ds. międzynarodowych, Nowy Ład

Czy państwa są racjonalne? A może muszą być za takie uznawane, żeby ułatwić nam analizę rzeczywistości międzynarodowej? Przeczytajcie książkę duetu Mearsheimer-Rosato i spróbujcie odpowiedzieć na te pytania. Choć w świetle postępów w innych dziedzinach nauki poglądy autorów na racjonalność państw bywają nieaktualne, jest to nadal dobry punkt wyjścia do szerszej refleksji na temat stosunków międzynarodowych i tego, w jakim stopniu rządzi nimi rozum, a w jakim chaos i niepewność.

— dr Karol Wasilewski, ekspert ds. międzynarodowych Polskiego Towarzystwa Studiów nad Przyszłością, analityk w 4CF The Futures Literacy Company i założyciel Instytutu Badań nad Turcją.

Żywo napisana i prowokująca książka. Przesłanie Mearsheimera i Rosato jest jednoznaczne: w warunkach wielkiej niepewności racjonalny przywódca, aby wyznaczać cele i kształtować działania państwa, musi opierać się na starannie skonstruowanym obrazie świata – nawet jeżeli historia pokazuje, że racjonalność strategiczna czasami prowadzi do wojen, porażek i sprawia, że państwa same działają na swoją szkodę.

— G. John Ikenberry, autor A World Safe for Democracy

Mearsheimer i Rosato dowodzą w dobrze uargumentowany i przekonujący sposób, że dla racjonalnego działania strategicznego niezbędne są wiarygodne teorie i deliberatywny proces decyzyjny. Analizując wiele istotnych decyzji podjętych w XX i XXI wieku, dochodzą do wniosku, że racjonalność w działaniach strategicznych jest regułą, choć niepozbawioną wyjątków.

— Robert O. Keohane, autor After Hegemony

Oto dlaczego nie powinniśmy pochopnie uznawać za »irracjonalne« działań, które nam się nie podobają. (…) Imponująca, wnikliwa i skłaniająca do przemyśleń analiza niezwykle ważnego zagadnienia.

— Marc Trachtenberg, autor The Craft of International History

John J. Mearsheimer – profesor na Uniwersytecie w Chicago, gdzie został wyróżniony tytułem R. Wendell Harrison Distinguished Service Professor of Political Science. Autor książek Wielkie złudzenie. Liberalne marzenia a rzeczywistość międzynarodowa, Tragizm polityki mocarstw i Dlaczego politycy kłamią. Cała prawda o kłamstwie w polityce międzynarodowej.

Sebastian Rosato – profesor nauk politycznych na Uniwersytecie Notre Dame. Autor książki Intentions in Great Power Politics: Uncertainty and the Roots of Conflict.