Patriotyzm, etnocentryzm, nacjonalizm. Perspektywa makropsychologiczna

Patriotyzm. Etnocentryzm. Nacjonalizm. Te trzy pojęcia wyznaczają w naukach społecznych kierunki refleksji teoretycznej i badań w dziedzinie szeroko rozumianych postaw narodowych. Ich wspólnym mianownikiem jest świadomość przynależności do określonej grupy narodowej i wynikające z tego poczucie grupowej identyfikacji.

Przynależność do grup etnicznych i narodowych, wraz z rozległym spektrum zjawisk towarzyszących, była i jest obiektem zainteresowania wielu gałęzi nauk o człowieku. Perspektywa przyjęta w tej monografii polega na wyeksponowaniu psychospołecznych aspektów poczucia identyfikacji narodowej.

Piotr Radkiewicz porządkuje pojęcia patriotyzmu, etnocentryzmu i nacjonalizmu, rozpatrując zachodzące między nimi powiązania, poszukuje psychospołecznych uwarunkowań postaw narodowych oraz relacjonuje wyniki badań nad ekspresją form patriotyzmu i etnocentryzmu w kilkudziesięciu państwach Europy.

"Ta praca jest czymś więcej, niż wskazuje tytuł. Nie tylko wszechstronnie przedstawia interdyscyplinarną wiedzę na temat postaw narodowych i nowe wyniki badań empirycznych na ich temat, lecz także dowodzi znaczenia tych postaw dla konfliktu, który dzieli Polaków. Autor wykazuje szeroką erudycję, dobry naukowy język, czasem swadę publicystyczną. Całość ma przejrzystą strukturę i wyraźny cel: pokazać, jak różne wymiary postaw narodowych i stosunek Polaków do roli religii w życiu publicznym mogą kreować linie podziału między Polakami, jak różnicują orientacje polityczne oraz rozumienie i stosunek do demokracji.

Po przeczytaniu maszynopisu książki […] uwierzyłam, że w praktyce (a nie tylko w teorii) możliwe i twórcze jest uprawianie przez psychologów „perspektywy makropsychologicznej”. Książka powinna zainteresować wszystkich, którzy chcą zrozumieć związki między procesami społecznymi, psychologicznymi i polityką, które w rozmaitych konfiguracjach wpływają na obserwowane w Polsce podziały i konflikty. Dla wielu studentów może być bogatym źródłem aktualnej wiedzy naukowej (głównie psychologicznej) na temat różnorodności postaw narodowych i ich społeczno-psychologicznych i politycznych korelatów. Źródłem tym bardziej cennym, że kilka z prezentowanych teorii i wyników badań pokazuje aktualne zjawiska społeczne w innym świetle, niż czynią to klasyczne teorie identyfikacji i postaw narodowych oraz inaczej niż widzi to wiele osób, publicznie zabierających głos na tematy nacjonalizmu, patriotyzmu i aktualnych konfliktów politycznych. "

Z recenzji prof. dr hab. Krystyny Skarżynskiej