O mądrości. Eseje mistrzów

BĄBEL ▪ BILEWICZ ▪ BRZEZIŃSKI ▪ BUGALSKI ▪ CIECIUCH ▪ DOLIŃSKI ▪ DOMAŃSKI ▪ GUTOWSKI ▪ HERMANS ▪ JARYMOWICZ ▪ LEWICKA ▪ ŁAGUNA ▪ ŁUKASZEWSKI ▪ NĘCKA ▪ NOSAL ▪ POPIEL ▪ STEUDEN ▪ SZOSTEK ▪ TREMPAŁA ▪ ZALEWSKA ▪ ZAWADZKI

Czym jest mądrość?

Jak mądrze żyć?

Jak mądrze uprawiać psychologię?

Kategoria mądrości wymyka się naukowym rygorom. Nie jest też łatwa w opisie z punktu widzenia życiowej praktyki. Czy warto być mądrym? Według jakich prawideł postępować, by wieść mądre życie? Jak te reguły wdrożyć w niepewnych czasach?

O mądrości to wyjątkowa książka. Z okazji jubileuszu Profesora Piotra K. Olesia znakomici psychologowie, filozofowie i publicyści przygotowali eseje, w których na postawione wyżej pytania odpowiedzieli z punktu widzenia uprawianych przez siebie dyscyplin.

Autorzy rozdziałów różnią się od siebie – wiekiem i doświadczeniem życiowym i naukowym, rodzajem dyscypliny naukowej, w ramach której uprawiają swoje pasje, zapewne także przekonaniami. W jednym są jednak wszyscy bardzo podobni. Łączy ich ogromna wrażliwość na problemy, trafność ich identyfikowania, zaangażowanie, dociekliwość oraz upór w ich zgłębianiu, wiedza i ciekawość poznawcza, wreszcie rzetelność w tym, co od lat robią.

Z recenzji prof. dr hab. Anny I. Brzezińskiej

Mało jest prawdopodobne (choć teoretycznie możliwe), aby ktoś był mądry zawsze i pod każdym względem. Zapewne jest tak, że niektórzy spełniają kryteria mądrości częściej niż inni. Najmądrzejsi czasem bywają niemądrzy, a skrajnie niemądrzy – zdarza się – okazują się nadzwyczaj mądrzy. Byłaby to zatem kwestia proporcji: ile czasu ktoś jest mądry, a ile przeciwnie. To pierwsza możliwość. Druga dotyczy rozróżnienia między cechą a zachowaniem – ludzie mądrzy potrafią robić głupstwa (i nie przestają być mądrzy), ludziom niemądrym zdarza się podejmować niebywale mądre decyzje (i nie przestają być niemądrzy). Ten sposób rozumowania zabezpiecza nie tylko przed fatalistyczną koncepcją mądrości/niemądrości („jak kto głupi się urodził, to głupi umrze”, albo wersją rosyjską – „jeśli kto głupi, to na długo”), ale i przed czarno-białym ujęciem mądrości, lekceważącym sytuacyjną zmienność czy osobowościowe potknięcia.

Wiesław Łukaszewski

Publikacja dofinansowana przez Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II.

Mądrość (…) łączy więc w sobie dwie perspektywy: teoretyczną („refleksyjny namysł”) i praktyczno-życiową („stworzenie rozumnej wizji dobrego życia”). Tym różni się mądrość od wiedzy z jednej strony, a sprytu z drugiej. Wiedza jest oczywiście bardzo przydatna mądrości, z czasem człowiek wie coraz więcej o świecie i o sobie i to oczywiście pomaga mu w nabyciu mądrości. Wiedza wzbogaca więc mój „refleksyjny namysł”, ale sama ma wymiar teoretyczny. Z kolei spryt – często nader przydatny w życiu – odnosi się wyłącznie do sfery praktycznej, co więcej: brak mu wyraźnego odniesienia do dobra, nie zawiera więc w sobie „wizji dobrego życia”. Formuła veritas in caritate zdaje się łączyć obie perspektywy, teoretyczną (veritas) i praktyczno-życiową (caritas). Sądzę jednak, że odczytać ją można jako szczególną dyrektywę życiową: „Czyń prawdę w miłości” znaczy, że miłość „prawdziwa” wtedy zasługuje na swą nazwę, gdy jest oparta na prawdzie. I odwrotnie: prawdę poznać może (lub przynajmniej się do niej zbliżyć) ten, kto ją kocha.

Andrzej Szostek