Trzy oblicza unijnych granic

tylko zewnętrznych Unii Europejskiej (UE) została poświęcona kolejna publikacja Wydawnictwa Poltext z nowej, a przy tym godnej uwagi, serii Europeistyka. Książka ta składa się z sześciu rozdziałów zatytułowanych kolejno UE jako terytorialna jednostka polityczna, Kształtowanie się polityki granic zewnętrznych UE, Współpraca transgraniczna, Kontrole graniczne, Stabilizacja (za)granicy, Polityka UE wobec wybranych granic zewnętrznych oraz krótkich, lecz niezwykle interesujących: wstępu i zakończenia pt. Zakończenie, czyli jakie granice jakiej UE?. Każdy rozdział kończy wyraźnie wyodrębnione graficznie zakończenie stanowiące jego znakomite podsumowanie. Rozdział pierwszy, poprzedzony istotnym dla jego zrozumienia wprowadzeniem, w ramach, którego autorka nakreśliła trudności towarzyszące m.in. konceptualizacji granic, zawiera ujęcie będące propozycją spojrzenia na UE przez pryzmat jej terytorium. Autorka zaproponowała pewne uogólnienie charakteru związku terytorialności z państwowością. Wskazana symplifikacja wykorzystana w dalszych rozważaniach pozwala łatwo zrozumieć omówione mechanizmy. M. Trojanowska-Strzęboszewska podjęła również próbę odpowiedzenia na pytania, m.in. czym jest UE?, czy UE to projekt quasi-państwowy, (neo)średniowieczny czy imperialny?, na czym polega terytorialny charakter UE?, jaka jest specyfika lokalizacji i zmian granic zewnętrznych UE, a także pozaeuropejskiego wymiaru jej granic zewnętrznych?. Swoje odpowiedzi zobrazowała czytelnymi mapami i poparła bogatą literaturą przedmiotu. Kolejny rozdział został poświęcony na omówienie procesu formowania polityki granic zewnętrznych UE, przy czym autorka w dużej mierze skoncentrowała się na jego genezie. Pomimo to, że dotyczy on skomplikowanej materii, wywód jest jasny, klarowny, a treść łatwa do przyswojenia, co czyni książkę atrakcyjną zwłaszcza z perspektywy studentów. Jawi się również jako funkcjonalny wstęp do rozważań zamieszczonych na łamach rozdziału dotyczącego współpracy transgranicznej. M. Trojanowska-Strzęboszewska wyeksponowała w nim m.in. kwestie: problematyki granic w sferze polityki regionalnej, postrzegania granic w kontekście regionów przygranicznych, Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG jako instrumentu działania. Tabele, mapy, enumeracje, pogrubienia tekstu niewątpliwie uatrakcyjniają i doskonale obrazują przedstawione treści. W zakresie kontroli granicznych autorka wskazała np. na znaczenie problematyki granic w Obszarze Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości, wyłoniła istniejące optyki towarzyszące pojmowaniu granic w obliczu swobody przepływu osób. Walorem jest ukazanie ewolucji wybranych instytucji czy instrumentów, ponieważ daje pogląd na znaczenie procesów i kontekstu, w jakich się wykształciły, a jednocześnie przybliża Czytelnikowi istotę zagadnienia poruszonego w następnym rozdziale, a w jego łonie w szczególności problematykę granic w obszarze stosunków zewnętrznych oraz postrzegania granic w kontekście europejskiego bezpieczeństwa. Interesująca poznawczo jest refleksja na temat polityki UE wobec granic zewnętrznych. M. Trojanowska-Strzęboszewska dokonała w nim delimitacji tak jakby granic, czyli np. granic UE z minipaństwami, państwami EFTA od granic trwałych, zwłaszcza granic dysproporcji i podziałów. Dała również pogląd na potrzeby w zakresie polityki UE. Ciekawych argumentów do dyskusji na temat dostarczą uzasadnienia postulatów autorki oraz inspirujące do dalszych badań zakończenie. Książka jawi się zatem jako znakomity podręcznik dla studentów kierunków m.in. stosunki międzynarodowe, politologia, bezpieczeństwo narodowe, bezpieczeństwo wewnętrzne itp. W obliczu braków opracowań w zakresie polityki granic zewnętrznych UE, zwłaszcza dla dwóch ostatnich spośród wymienionych, należy przyznać, iż wypełnia lukę, nad której istnieniem ubolewali dotąd nauczyciele akademiccy. Autorka znakomicie wyeksponowała bowiem na jej łamach relewantne aspekty bezpieczeństwa we wskazanym obszarze badawczym. Niemniej z uwagi na ciekawe ujęcie problemowe publikacja ta jest godna polecenia nie tylko studentom oraz wykładowcom, ale również wszystkim osobom zainteresowanym poznawaniem niuansów towarzyszących fenomenowi życia społecznego granicom UE.