Patologia transformacji

fakty.

rozwinąć skrzydła, są przecież bardzo pokrzepiające. Podobnie jak rozmaite bilanse, gdzie czarno na białym widać, że przecież nasz kraj w minionym dwudziestoleciu rozwijał się (zwłaszcza w porównaniu do sąsiadów) dość szybko i dynamicznie. Że jako jedyni uniknęliśmy ostrej recesji. Że wielu grupom społecznym się poprawiło etc. Na tle takich publikacji książka Witolda Kieżuna budzi dziwny niepokój. Bo pokazuje ciemną i nieapetyczną stronę polskich przemian. To znaczy: zniszczenie rodzimego przemysłu, prywatyzacja oparta na błędnej i zaniżonej wycenie przedsiębiorstw państwowych, zupełny brak wiedzy ekonomicznej wśród elit Solidarności, kompletne przemilczenie alternatyw proponowanych przez tych, którzy się jednak trochę na ekonomii znali. Plus oparcie nowego porządku na bezwstydnym uwłaszczeniu nomenklatury. Cały czas szukam dobrej metafory, żeby oddać uczucia ogarniające czytelnika podczas lektury Patologii transformacji. Może niech wyobrażą sobie państwo, że są na mszy w kościele. Nagle w połowie kazania jakaś kobieta podbiega do ambony, wyrywa księdzu mikrofon i krzyczy, że będzie mieć dziecko z proboszczem, który namawia ją do usunięcia ciąży. Prawda, że nie bardzo wiadomo, jak zareagować? Najłatwiej więc stwierdzić, że zapewne mamy do czynienia z jakąś wariatką. I z reakcji na publikację Kieżuna widać, że tak to trochę działa. Autor Patologii... siłą rzeczy dołączył do grona oszołomów. Czyli tych wiecznie wczorajszych, którzy nic nie rozumieją z wyzwań stojących przed Polską w XXI wieku. Tylko że Kieżuna oszołomem tak łatwo obwołać nie można. I nie tylko przez szacunek dla jego słusznego wieku (91 lat!). Przede wszystkim autor należy jednak do grona najbardziej szanowanych polskich ekonomistów minionych kilku dekad. Pracował naukowo w Polsce, USA i Kanadzie. Kierował ONZ-owskimi projektami w Afryce. Więc jeśli taki człowiek mówi, że transformacja PRL-u w III RP pełna była patologii rodem bardziej z Burundi niż ze świata Zachodu, to warto się przynajmniej przyjrzeć, o co mu właściwie chodzi. Innym sposobem poradzenia sobie z tym ostrym Kieżunowym oskarżam jest odwrócenie oczu i machnięcie ręką. Trochę w ten sposób, jak na krytyków transformacji przez minione 20 lat machały wysokonakładowe media. Kieżun w Patologii... przypomina długą listę takich wystąpień. Kazimierz Łaski, Zdzisław Sadowski, Rafał Krawczyk, Andrzej Zawiślak, Tadeusz Kowalik to wszystko nazwiska ekonomistów, którzy ostro sprzeciwiali się terapii szokowej. Cóż z tego, skoro robili to na łamach takich periodyków, jak Życie Gospodarcze czy Konfrontacje. Niczego nie ujmując tym tytułom, nie były to ani Polityka, ani Gazeta Wyborcza.Nie chcę tu powiedzieć, że wszystkie zarzuty Kieżuna są absolutnie celne. Przeciwnie. Doskonale widać, że krewki profesor czasem się zagalopuje. Często nawet nie ukrywa (jak choćby w przypadku Leszka Balcerowicza) swoich osobistych urazów czy antypatii. Ale w jednym trudno mu odmówić racji. Nadwiślańska transformacja ekonomiczna odbywała się w klimacie ostrego zaczadzenia neoliberalizmem. I to w wersji bardzo zwulgaryzowanej. To było coś jak bolszewizm. Tyle że niepochodzący z Moskwy, lecz z Chicago. I dlatego tę książkę warto przeczytać. Właśnie po to, żeby nigdy więcej do takiego myślowego wyjałowienia w naszym życiu publicznym nie dopuścić.